Hoe Handhaaft de Belastingdienst bij een Arbeidsrelatie

Erg onduidelijk nog, is de informatie over hoe handhaving eventueel uitpakt. Stel dat de belastingdienst een arbeidsrelatie constateert. Hoe of op welke manier gaan zij dan handhaven? Wat moet een opdrachtgever dan betalen welke premies of boetes bijvoorbeeld? Hoe kan een opdrachtgever eventueel de ZZP er laten betalen? (of kan dat niet?)

Als de Belastingdienst een arbeidsrelatie constateert in plaats van een zelfstandige werkrelatie, dan heeft dit zowel voor de ZZP’er als voor de opdrachtgever gevolgen. Het kan leiden tot naheffingen, boetes en het afdragen van sociale premies. Hieronder leggen we uit hoe de Belastingdienst gaat handhaven, welke premies en boetes van toepassing kunnen zijn, en hoe een opdrachtgever eventueel kan proberen om de ZZP’er hiervoor verantwoordelijk te stellen (niet mogelijk of erg onwaarschijnlijk) en hoe de ZZP er zich kan wapenen.

1. Hoe Handhaaft de Belastingdienst bij een Arbeidsrelatie?

Als de Belastingdienst tijdens een controle of na een verzoek om een werkrelatie te beoordelen, vaststelt dat er feitelijk sprake is van een arbeidsrelatie, kan zij maatregelen nemen. De Belastingdienst kan dit vaststellen door te kijken naar de kenmerken van de relatie: gezag, loonbetaling, arbeidstijd en werkstructuur, zoals eerder besproken. Als blijkt dat je niet als zelfstandige werkt, maar als werknemer zonder officieel dienstverband, wordt de relatie omgekat naar een arbeidsrelatie.

Stappen die de Belastingdienst kan nemen:

1. Aanslag en naheffing:
   • De Belastingdienst kan een aanslag loonbelasting opleggen aan de opdrachtgever, die inhoudt dat de sociale premies en loonbelasting alsnog betaald moeten worden over de periode waarin er een arbeidsrelatie bestond.
   • Dit betekent dat de opdrachtgever de belasting en premies moet afdragen die zij normaal gesproken voor een werknemer zou moeten betalen.
2. Herziening van de belastingstatus:
   • Als de Belastingdienst vaststelt dat je geen zelfstandige bent, kunnen ze ook jouw belastingstatus herzien en de betalingen voor belasting en premies als loon beschouwen. Dit kan gevolgen hebben voor de inkomstenbelasting van de ZZP’er (want je bent geen zelfstandige meer voor die periode) en de BTW-positie van de opdrachtgever.

Wetgeving: De handhaving door de Belastingdienst is gebaseerd op de wetgeving rondom de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) en Loonbelasting.

• Bronnen:
  • Wet DBA – Overzicht wetgeving (Rijksoverheid)
  • Handhavingsbeleid Belastingdienst (overzicht en praktijk) (Belastingdienst)

De Belastingdienst heeft ook een controleproces voor het beoordelen van arbeidsovereenkomsten, waarin wordt gekeken naar de werkrelatie en de onderliggende risico’s van schijnzelfstandigheid.

2. Premies en Boetes die de Opdrachtgever Moet Betalen

De gevolgen van het constateren van een arbeidsrelatie zijn vooral financieel, zowel voor de opdrachtgever als voor de ZZP’er. Dit kan de volgende kosten met zich meebrengen voor de opdrachtgever:

A. Loonbelasting en Sociale Premies

Als de Belastingdienst concludeert dat er sprake is van een arbeidsrelatie, moet de opdrachtgever de loonbelasting en sociale premies betalen die hij of zij normaal gesproken zou moeten afdragen voor een werknemer. Dit omvat:

1. Loonbelasting:
   • De opdrachtgever is verplicht om de loonbelasting in te houden op het “loon” dat de ZZP’er ontvangt (nu beschouwd als een werknemer) en deze belasting af te dragen aan de Belastingdienst.
2. Sociale premies:
   • De opdrachtgever moet ook premies voor de sociale zekerheid betalen, zoals premies voor de WW (werkloosheidswet), WIA (wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) en Zvw (zorgverzekeringswet).
3. Pensioenpremie:
   • Afhankelijk van de specifieke situatie, kan de opdrachtgever ook verantwoordelijk zijn voor het betalen van pensioenpremies, indien van toepassing.

B. Boetes voor Schijnzelfstandigheid

Naast de naheffing van loonbelasting en premies, kan de Belastingdienst boetes opleggen, afhankelijk van de ernst van de situatie:

1. Boete bij opzet of grove schuld:
   • Als de Belastingdienst vermoedt dat er opzet of grove schuld in het spel is (bijvoorbeeld als de opdrachtgever bewust heeft geprobeerd om een werknemer als zelfstandige te laten doorgaan), kan er een boete van 25% van het bedrag aan naheffing worden opgelegd.
   • De boete kan hoger zijn als er sprake is van herhaaldelijke overtredingen.
2. Boete voor niet-ingehouden belasting of premies:
   • Als de opdrachtgever geen belasting of premies heeft ingehouden, kan de boete oplopen tot 100% van het te betalen belastingbedrag.

C. Rentebetaling:

• Daarnaast wordt er ook rente berekend over het bedrag dat te laat is betaald. Dit komt bovenop de naheffing van belasting en premies.

Wanneer de Belastingdienst een arbeidsrelatie vaststelt, moet de opdrachtgever loonbelasting en sociale premies betalen, inclusief boetes en rente. De wetgeving rondom loonbelasting en premies is geregeld in de Wet op de loonbelasting 1964 en de Sociale Verzekeringswet (SV-wet).

• Bronnen:
  • Wet op de loonbelasting 1964 (Overheid.nl)
  • Sociale Verzekeringswet (SV-wet) (Overheid.nl)
  • Boetes en naheffingen door de Belastingdienst (Belastingdienst)

Wetgeving: Volgens de wet moet de opdrachtgever loonbelasting en de sociale verzekeringspremies (zoals voor WW, WIA, ZVW) alsnog afdragen als er een arbeidsrelatie wordt vastgesteld.

3. Kan de Opdrachtgever de ZZP’er Laten Betalen?

De opdrachtgever kan in principe niet direct de ZZP’er verantwoordelijk stellen voor het betalen van de naheffingen of boetes die voortvloeien uit een constatering van een arbeidsrelatie. Dit komt omdat de opdrachtgever juridisch gezien verantwoordelijk is voor de afdracht van loonbelasting en sociale premies als er sprake is van een arbeidsrelatie.

Wat kan de opdrachtgever wel doen?

1. Contractuele afspraken:
   • In veel gevallen bevat het contract tussen de opdrachtgever en de ZZP’er geen duidelijke bepalingen over de aansprakelijkheid bij een controle door de Belastingdienst. Als er echter een bepaling in het contract is opgenomen die zegt dat de ZZP’er verantwoordelijk is voor belasting- of premiebetalingen (bijvoorbeeld in het geval van schijnzelfstandigheid), kan de opdrachtgever proberen om deze kosten te verhalen op de ZZP’er. Dit hangt echter af van de afspraken in het contract en de omstandigheden.
2. Vervolgactie:
   • De opdrachtgever kan in sommige gevallen proberen om via een juridische procedure de ZZP’er aansprakelijk te stellen voor de belasting- en premiebetalingen, maar dit is moeilijk en afhankelijk van de situatie.
3. Onderhandeling:
   • Vaak zullen de opdrachtgever en de ZZP’er onderling moeten overleggen om een oplossing te vinden voor de kosten van de naheffingen en boetes. Dit kan bijvoorbeeld via onderlinge afspraken over betaling of een deel van de kosten die door de ZZP’er moeten worden gedragen.

Wetgeving: De opdrachtgever kan de ZZP’er niet zomaar laten betalen voor de naheffingen en boetes die voortvloeien uit een arbeidsrelatie. Dit is in de regel juridisch niet mogelijk, tenzij er duidelijke contractuele afspraken zijn gemaakt over aansprakelijkheid in het geval van een schijnzelfstandigheid.

• Bronnen:
  • Wet DBA en modelovereenkomsten (Rijksoverheid)
  • Contractuele aansprakelijkheid en schijnzelfstandigheid (Belastingdienst)

Als een opdrachtgever probeert om de kosten via contractuele bepalingen aan de ZZP’er door te belasten, is dat afhankelijk van de afspraken die in het contract zijn vastgelegd.

4. Hoe de ZZP’er Kan Zichzelf Beschermen tegen Gevolgen van Schijnzelfstandigheid

Als ZZP’er kun je jezelf op verschillende manieren beschermen tegen de risico’s van schijnzelfstandigheid en de bijbehorende naheffingen of boetes:

1. Zorg voor duidelijke overeenkomsten:
   • Maak afspraken over je zelfstandigheid en leg deze vast in je contract. Dit kan helpen om een duidelijke grens te trekken tussen zelfstandige werkrelaties en arbeidsrelaties. Voorkom ook per 1 opdracht dat er een hiërarchie of arbeidsrelatie kan ontstaan.
2. Gebruik goedgekeurde modelovereenkomsten:
   • Als je met meerdere opdrachtgevers werkt, kun je ervoor kiezen om een goedgekeurde modelovereenkomst van de Belastingdienst te gebruiken, zodat de kans op een arbeidsrelatie kleiner is. Deze zijn in 2016 uitgegeven en worden in 2025 nog gerespecteerd.
3. Werk met meerdere opdrachtgevers:
   • Zorg ervoor dat je voor meerdere opdrachtgevers werkt en niet afhankelijk bent van één opdrachtgever. Dit vergroot de kans dat de Belastingdienst je als zelfstandige beschouwt.
4. Zorg voor duidelijke administratie:
   • Houd nauwkeurige administratie bij van je werkrelaties, werkuren en betalingen. Dit kan je helpen om je zelfstandigheid aan te tonen in geval van een controle.

• Bronnen:
  • Modelovereenkomsten Belastingdienst (Belastingdienst)
  • Zelfstandig of in loondienst? – Wet DBA (Rijksoverheid)
  • Handreiking en voorbeeldovereenkomsten bij schijnzelfstandigheid (Belastingdienst)

Het is belangrijk om zelfstandigheidskenmerken te documenteren en duidelijke afspraken te maken over de werkrelatie, zoals werkmethoden, betaling en zelfstandigheid in werktijden.

Samenvatting:

• Handhaving door de Belastingdienst: Als de Belastingdienst een arbeidsrelatie constateert, kan zij de opdrachtgever verplichten om loonbelasting en sociale premies af te dragen, inclusief boetes en rente.
• Kosten voor de opdrachtgever: De opdrachtgever moet de belasting en premies voor de “werknemer” (de ZZP’er) alsnog afdragen, plus eventuele boetes.
• Verhaal op de ZZP’er: De opdrachtgever kan niet zomaar de ZZP’er laten betalen voor de naheffingen en boetes. Dit is alleen mogelijk als het contract daar specifiek afspraken over maakt.
• Bescherming voor de ZZP’er: Zorg voor een duidelijke werkrelatie, gebruik goedgekeurde modelovereenkomsten en werk voor meerdere opdrachtgevers om het risico op schijnzelfstandigheid te minimaliseren.

Het is voor zowel de opdrachtgever als de ZZP’er essentieel om goed op de hoogte te zijn van de wet DBA en zorgvuldige afspraken te maken om ongewenste gevolgen te voorkomen.

5. Bronnen voor Juridische en Fiscale Informatie

Naast de genoemde bronnen kun je de volgende overheidswebsites raadplegen voor diepgaandere informatie:

• Rijksoverheid – Zelfstandigen: wetgeving en regels
• Belastingdienst – Zelfstandigen en werkrelaties
• Rijksoverheid – Arbeidsovereenkomsten en werkrelaties

Door deze bronnen te raadplegen, kun je goed geïnformeerd blijven over je rechten en verplichtingen als ZZP’er, evenals de verantwoordelijkheden van de opdrachtgever volgens de Wet DBA en andere relevante wetgeving. Mocht je aanvullende vragen hebben over specifieke wet- en regelgeving, dan kun je altijd een fiscaal adviseur of juridisch expert raadplegen om je te helpen bij het begrijpen van je situatie.

Disclaimer

De informatie op deze website is uitsluitend bedoeld ter algemene informatie en is niet bedoeld als professioneel advies. Hoewel wij streven naar nauwkeurigheid en volledigheid, kunnen wij geen garanties bieden over de juistheid, actualiteit of geschiktheid van de informatie voor specifieke doeleinden. Wij moedigen bezoekers aan om onafhankelijk onderzoek te doen en, indien nodig, professioneel advies in te winnen alvorens beslissingen te nemen op basis van de verstrekte informatie. Het gebruik van deze website en de informatie daarin gebeurt op eigen risico.